برای معرفی ساز پیانو باید بگوییم که این ساز از خانواده ی سازهای زهی و مشهورترین ساز شستی دار می باشد، و در بین سازها (به جز ارگ های کلیسایی)گسترده ترین محدوده صوتی را دارا هست، وسعت صدای پیانو به طور معمول هفت و نیم اکتاو ( 88 نت) می باشد.
از پيانو به عنوان ساز تك نواز ، ساز همراهی كننده و نيز ساز شركت كننده در اركستر و هچنین سبك هاي جديد جز ، راك و پاپ استفاده شود.
واژه پيانو كوتاه شده كلمه PianoForte (ه معني ضعيف-قوي) است كه در سال 1709 توسط بارتولومئو کریستوفری Bartolommeo Cristofori ايتاليايي از روي ساز هارپسيكورد ساخته شد. كريستوفوري با تغيير بر روي مكانيسم زخمه اي هارپسيكورد، آنرا تبديل به كوبشي نمود. در اين سيستم جديد شستي ها با مكانيسم خاصي به مضراب هاي چكشي ساز مربوط مي شوند، به طوريكه هرگاه بر روي شستي بكوبيم، چكش مضراب نيز بر روي سيم كوبيده شده و دوباره به عقب باز مي گردد.
اين سيستم بعدها توسط آلماني ها تكميل شده و پيانو هاي امروزي به وجود آمدند. در معرفی ساز پیانو بایستی انواع آن را نیز بشناسیم.
انواع پیانو
1_ رویال یا گرند پیانو Royal or Grand Piano
این نوع پیانو ها نسبت به اندازه به سه نوع Small, Medium, Larg تقسیم می شوند، که از یک 1.80cm تا 3.00cm و گاها بیشتر میرسند.
پیانوی بزرگ برای داشتن صدائی غنی تر و کامل تر نسبت به پیانوهای دیواری طراحی شده است
2_ آکوستیک یا دیواری up right or Acoustic
کاربرد پیانوی دیواری به دلیل قیمت ارزان تر و اشغال کردن فضای کمتر بسیار گسترده تر است. سیمها در آن بصورت عمودی است .
3_ پیانوی برقی Electric Piano
پیانو های دیجیتال همانطور که از نام آن پیداست از تکنولوژی دیجیتال برای تولید اصوات استفاده می کنند و از این منظر با پیانو های مکانیکی یا آکوستیک که از سیستم سیم و چکش بهره می گیرند کاملاً متفاوت هستند
صدای این نوع پیانو با الگو برداری از صدای پیانو های آکوستیک ساخته شده است که به این الگو ها که از همه نت های یک پیانو ساخته شده اند سمپل گفته می شود. این اصوات در هنگام نواختن به کمک بلندگوهای پیانو تقویت و پخش می شود. گرچه سیستم دیجیال تولید صوت هنوز نتوانسته جایگزین سیستم های آکوستیک که از ارتعاش سیم و انتشار صوت در هوا بهره می گیرند شود ولی به دلیل امکانات و شرایط آسان نظیر اشغال فضای اندک، جابجایی آسان، عدم نیاز به کوک و … توانسته جایگاه خود را در بازار پر رقابت پیانو تثبیت کرده و نظر بسیاری از کاربران پیانو را به خود جلب کند.
نقش پدال ها در پیانو
اکثر پیانوها دارای سه پدال و برخی از آنها دارای دو پدال هستند،پدال ها اهرم های پایی هستند که در زیر پیانو تعبیه شده اند. به کمک آن ها می توان کیفیت و حالت صدای ساز را کنترل کرد. معمولا پیانوهای گرند دارای سه پدال و پیانو دیواری دارای دو پدال هستند. پدال سمت راست ، مانع کار دستگاه خفه کن میشود. در نتیجه سیم مربوطه ، حتی پس از برداشتن انگشت از روی شستی، به ارتعاش ادامه میدهد تا به تدریج خود به خود از ارتعاش بازماند. پدال سمت چپ سبب میشود که نواری از نمد بین سیم و چکش قرار گرفته و ضربه چکش برروی سیم، صوتی خفه و کم صدا ایجاد کند.پدال وسط مجموعا چکش ها رو جلوتر میبرد تا ضربه با قدرت کمتری به سیم ها برخورد کند. این عمل موجب ظریف شدن و کم صدائی صوت حاصل میگردد.
۱- پدال طنین Sustain Pedal
این پدال موجب فاصله گرفتن همه دمپرهای پیانو از سیم ها می شود. دمپر یا خفه کن قطعه ای از جنس نمد می باشد که به صورت عادی روی سیم پیانو قرار دارد و مانع ارتعاش آن می شود. تقریباً هر کلید پیانو به جز کلید های قسمت های زیر یا نازک آن یک دمپر مخصوص به خود دارد. وقتی نوازنده پدال طنین را که درسمت راست قرار گرفته نگه می دارد همه دمپر ها همزمان از سیم فاصله می گیرند. این کار موجب می شود تا صدای پیانو به واسطه تاثیر اصوات هماهنگ و هارمونیک سیم های پیانو بر روی یکدیگر، پر طنین تر و زیبا تر به گوش برسد.
۲- پدال سوستنوتو یا پدال تمرین Sostenuto Pedal
پدال وسط پیانو در پیانوهای مختلف کارهای مختلفی انجام می دهد. در بیشتر گراند پیانوهای مدرن این پدال به پدال سوستنوتو موسوم است. نقش این پدال در این ساز ها عقب نگه داشتن دمپر یک و یا گروهی از کلید های پیانو است.در اکثر پیانوهای دیواری این پدال موجب می شود تا پرده ای از نمد مابین سیم ها و چکش های پیانو قرار گیرد. این کار صدای ساز را تا حد زیادی کم کرده و در نتیجه انجام تمرینات پیانو بدون ایجاد مزاحمت برای دیگران راحت تر خواهد شد.
پدال وسط در بسیاری از پیانوها ممکن است اصلاً وجود نداشته اشد. در پیانوهای دیجیتال پدال وسط به جز ایجاد سوستنوتو ممکن است نقش های مختلفی داشته باشد.
۳- پدال نرم Soft Pedal
هنگامی که این پدال گرفته می شود چکش های پیانو به سیم ها نزدیک تر می شوند. این کار از شدت ضربات کاسته و در نتیجه حد صدای پیانو و البته کیفیت و جنس آن را تغییر می دهد. از این رو به این پدال پدال نرم گفته می شود.